การคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่นในการนำมาปรับใช้กับสมุนไพรไทย<br> The Protection of Traditional Knowledge in Application with Thai Herbs

Abstract

บทคัดย่อ
ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีความอุดมสมบูรณ์ของพืชสมุนไพรอันเป็นทรัพยากรธรรมชาติเป็นจำนวนมาก ประกอบกับที่ประเทศไทยมีนโยบายในแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจแบบการค้าเสรีเป็นสาเหตุให้มี นักลงทุนและนักวิจัยต่างเข้ามาภายในประเทศเป็นจำนวนมาก ต่างก็หาวัตถุดิบของพันธุ์พืชมาเป็นวัตถุดิบในการผลิตเพื่อเป็นผลิตภัณฑ์ออกสู่ท้องตลาด ซึ่งภาครัฐนั้นได้ตระหนักถึงมาตรการในการคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้วยการดูแลพืชสมุนไพร การขอเข้ามาในประเทศเพื่อศึกษาวิจัยในพืชสมุนไพร และการใช้ประโยชน์ในพืชสมุนไพรอย่างสมดุลเพื่อให้ระบบนิเวศและอนุรักษ์อย่างยั่งยืนปราศจากการแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบ
จากการศึกษาพบว่า ปัจจุบันประเทศไทยมีแนวคิดเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นว่าเป็นสิทธิของชุมชน ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 มาตรา 62 ที่ให้ความคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยคนในชุมชนและท้องถิ่น ต่างมีสิทธิที่จะหวงแหนมิให้มีการแสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบในทรัพยากรของท้องถิ่น ซึ่งเป็นภาพรวมในการคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่นและทรัพยากรของท้องถิ่น เพราะประเทศไทยนั้นไม่มีกฎหมายที่สามารถคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่นได้โดยตรง จะมีแต่เพียงบทกฎหมายใกล้เคียงเท่านั้นที่จะสามารถนำมาใช้เพื่อวัตถุประสงค์ในการคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่นได้ เพียงบางสาขาเท่านั้น ได้แก่ พระราชบัญญัติคุ้มครองพันธ์พืช พ.ศ.2542 ให้การคุ้มครองในพันธ์พืชพื้นเมืองท้องถิ่น พันธุ์พืชทั่วไป และพันธุ์พืชใหม่ และอีกหนึ่งพระราชบัญญัติ คือ พระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก พ.ศ.2542 ซึ่งได้ให้ความคุ้มครองในตำรับยา ตำรายา สมุนไพร และได้รวมถึงแหล่งการอนุรักษ์สมุนไพรและภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย แต่ไม่สามารถคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับพืชสมุนไพรไทยเพื่อให้มีประสิทธิภาพ เนื่องจากวัตถุประสงค์ในการคุ้มครองนั้นมีความแตกต่างกัน ดังนั้นการสร้างกฎหมายเฉพาะเพื่อคุ้มครองภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับพืชสมุนไพรจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง ในการป้องกันการนำ ภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับสมุนไพรไปใช้โดยมิชอบของประเทศที่พัฒนาแล้ว

Abstract
Thailand is one of the countries which is richly endowed with a variety of natural herbal sources and greatly encourages free trade policy to promote its own economic growth. According to these factors, many investors and researchers are extensively interested in coming into Thailand to explore many herbal raw materials for manufacturing and supplying herbal products into the global markets. Consequently, government has realized at its core and provided policy to promote and protect Thai local wisdom by conserving traditional herbs under the legal system to facilitate the unlawful exploitation.
From the study, Thailand, although we have the idea to protect of tradition knowledge to concern community rights under the Constitution of the Kingdom of Thailand B.E. 2560, section 62 of which is the protection of tradition knowledge that can be taken by local people to live in community. The local people have the right to treasure of the tradition knowledge and another people is not allowed to use and exploit Thai herbs without approval from the country of ownership because Thailand has yet no laws that can protect the tradition knowledge but, there are some laws that still can be applied on tradition knowledge to this concern about Thai herbs. It is the Protection of Plant Varieties Act B.E. 2542 and the purpose of this law is to protect some plants as well as local plants, general plants and new plants of creation by the planter only. This Act cannot cover all specific on tradition knowledge of plants. And, Protection and Enhancement of Thai Traditional Medicine Wisdom Act B.E. 2542 has given certain protection in specific in herbs of medicine and conservation of the living of herbs and only protect in Thai traditional medicine wisdom. In addition, the study on legal measures of protection on tradition knowledge can be applied with herbs of foreign countries as United States of America, The Republic of China and India for applying to protection on tradition knowledge concern in Thai herbs.